Jeden z ciekawszych obiektów typu Regelbau D-5 znajduje się niedaleko wsi Rybojady w okolicach Trzciela. W dwudziestoleciu międzywojennym przebiegała tędy przygraniczna linia niemieckich umocnień polowych, zwana Trzcielską Pozycją Przesłaniania, która rozciągała się od Krobielewa na północy, po Klenicę nad Odrą na południu. Pozycja składała się z kilku linii rowów strzeleckich oraz rowu przeciwpancernego, jednocześnie w znaczący sposób wykorzystując dogodne ukształtowanie terenu – dolinę rzeki Obry oraz jeziora Lubikowskie, Szarcz, Chłop, Rybojadło i inne pomniejsze. Najbardziej narażone odcinki umocniono dodatkowo stałymi punktami oporu w postaci schronów bojowych. Jednym z takich punktów jest Regelbau D-5 z okolic Rybojadów.
W okolicy skrzyżowania drogi Trzciel-Pszczew z drogą gruntową do Siercza oraz mostu na rzece Obrze, zlokalizowano niemiecki posterunek graniczny Grenzschutz. Miejsce to było o tyle ważne, iż stanowiło jedyną przeprawę przez rzekę pomiędzy Trzcielem a Polickiem. W związku z powyższym posterunek graniczny i okoliczne umocnienia polowe postanowiono wzmocnić stałym punktem oporu w postaci schronu bojowego Regelbau D-5 MG Schartenstand („Heinrichstand”). Aby zwiększyć zasięg znajdującego się w schronie karabinu maszynowego, izbę bojową umieszczono nie jak zazwyczaj na poziomie gruntu, a na wysokości około 2-3 metrów. Poprawiało to znacznie pole ostrzału obrońców, ale jednocześnie zwiększało szanse przeciwnika na zlokalizowanie i zniszczenie punktu oporu. W tym celu, stanowisko wkomponowano w jeden z budynków placówki Grantzschutz, maskując go zabudową z cegły oraz spadzistym dachem pokrytym dachówką. Najprawdopodobniej obiekt wyposażono również w drewnianą okiennicę maskującą z zewnątrz otwór strzelnicy. Dzięki takiemu zabiegowi obsada mogła prowadzić skuteczny ostrzał skrzyżowania dróg oraz przeprawy przez Obrę jednocześnie unikając zbyt szybkiego wyeliminowania z walki. Dodatkowo w sąsiedztwie mostu, wybudowano jaz o konstrukcji kozłowo-iglicowej, który w razie potrzeby miał spiętrzyć rzekę Obrę i podnieść lustro wody jeziora Rybojadło utrudniając przedostanie się na drugi brzeg. Tak utworzony punkt oporu, oparty o przeszkody terenowe i wzmocniony rowami strzeleckimi, mógł prowadzić skuteczną obronę.
Do dziś zachował się tylko jeden obiekt o takiej konstrukcji, mimo iż wybudowano ich na tym odcinku aż pięć. Tym bardziej „Heinrichstand” z okolic Rybojadów warty jest odwiedzenia. Poza tym w odległym o kilka kilometrów Borowym Młynie znajdują się dwa kolejne stałe punkty oporu, tym razem „regularne” Regelbau D-5 wzmocnione ziemnymi skarpami. Godny polecenia jest również spacer po okolicznych lasach bogatych w grzyby i… dziesiątki kilometrów rowów strzeleckich, których pozostałości są wciąż bardzo dobrze widoczne.
Źródło: „Twierdza Europa. Europejskie fortyfikacje II wojny Światowej” – J.E. Kaufmann, R.M. Jurga, Poznań 2013; „Fortyfikacje III Rzeszy w rysunkach przestrzennych” – R.M. Jurga, Zielona Góra 2010; „Trzcielska Linia Przesłaniania. Odcinek: Trzciel-Pszczew” – T. Czabański, M. Kandulski, Poznań 2001; „The Forts and Fortifications of Europe, 1918-1945: The Central States. Germany, Austria-Hungary, Czechoslovakia” – J.E. Kaufmann, H.W. Kaufmann, Barnsley 2014.
| Nazwa: | REGELBAU D-5. MG-SCHARTENSTAND („Heinrichstand”) |
| Państwo: | Niemcy (III Rzesza) |
| Okres budowy obiektów: | 1934-1938 |
| Przeznaczenie: | Schron bojowy |
| Typ: | Schron lekki |
| Odporność:
(wg. klasyfikacji niemieckiej) |
D |
| Grubość ścian/stropu: | 0,3 m/0,3 m |
| Pancerze: | Płyta pancerna 422P01 |
| Uzbrojenie: | Karabin maszynowy (MG 08 lub MG 34) |
| Obsługa: | 5 osób |
| Opis: |
Schron składał się z jednej izby bojowej dla karabinu maszynowego MG08, bądź rzadziej MG34. Karabin umieszczono na lawecie fortecznej 08, posadowionej na betonowej ławie. W późniejszym okresie laweta uniwersalna mocowana była za pomocą trzpienia bezpośrednio do płyty pancernej. Pojedynczą strzelnicę, przystosowaną do prowadzenia ognia czołowego i ostrzeliwania przedpola, wzmocniono płytą pancerną 422P01 i zaopatrzono w profil antyrykoszetowy. Zgodnie z niemiecką klasyfikacją odporności, schron prezentował odporność D, tj. grubość ścian oraz stropu nie przekraczała 30 cm i dawała osłonę przed odłamkami oraz ogniem broni ręcznej. Dla zwiększenia odporności, obiekty tego typu w większości przypadków obsypywano ziemią, tworząc na jego bokach skarpy. Załogę schronu stanowiło do 5 żołnierzy obsługi. |
| Przykłady miejsc zastosowania: | Trzcielska Pozycja Przesłaniania, Pozycja Pilska, Pozycja Limes (Wał Zachodni) |
Źródło: „Twierdza Europa. Europejskie fortyfikacje II wojny Światowej” – J.E. Kaufmann, R.M. Jurga, Poznań 2013; „Fortyfikacje III Rzeszy w rysunkach przestrzennych” – R.M. Jurga, Zielona Góra 2010; „Trzcielska Linia Przesłaniania. Odcinek: Trzciel-Pszczew” – T. Czabański, M. Kandulski, Poznań 2001; „The Forts and Fortifications of Europe, 1918-1945: The Central States. Germany, Austria-Hungary, Czechoslovakia” – J.E. Kaufmann, H.W. Kaufmann, Barnsley 2014.
